Ogół pracowników wykonuje pracę zgodnie z normami czasu pracy wynikającymi z Kodeksu pracy. Tylko nieliczni mają te normy określone w przepisach odrębnych. W oparciu o obowiązujące normy ustala się pracownikowi wymiar czasu pracy przypadający do przepracowania w danym okresie rozliczeniowym. Prawidłowo ustalony wymiar służy planowaniu czasu pracy pracowników, niezależnie od systemu czasu pracy, w jakim są oni zatrudnieni.

Obliczanie wymiaru czasu pracy

Sposób obliczania wymiaru czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym został określony w art. 130 K.p. Znajduje on zastosowanie przy ustalaniu wymiaru czasu pracy we wszystkich systemach czasu pracy, z wyjątkiem pracy w ruchu ciągłym. W systemie pracy w ruchu ciągłym wymiar czasu pracy ustala się w oparciu o art. 138 K.p.

Wymiar czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym oblicza się:

• mnożąc 40 godzin przez liczbę pełnych tygodni przypadających w okresie rozliczeniowym, następnie,
• dodając do otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku, tzw. dni wystających,
• obniżając wymiar czasu pracy o 8 godzin za każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela (art. 130 K.p.).

Ponadto ustalony w podany sposób wymiar czasu pracy pracownika w okresie rozliczeniowym obniża się o liczbę godzin usprawiedliwionej nieobecności w pracy, przypadających do przepracowania w czasie tej nieobecności, zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy. Obniżenie, o którym mowa w tej regulacji, dotyczy np. nieobecności w pracy z powodu choroby czy urlopu.

Jeżeli chodzi o obliczenie wymiaru czasu pracy pracownika, który objęty jest innymi normami czasu pracy, to w miejsce norm podstawowych stosuje się normy odrębne dla danej grupy pracowników. Takie skrócone normy czasu pracy obowiązują np. pracowników o umiarkowanym i znacznym stopniu niepełnosprawności i niektórych pracowników medycznych.

Wymiar czasu pracy pracownika niepełnoetatowego ustala się proporcjonalnie do wymiaru jego czasu pracy.

W systemie pracy w ruchu ciągłym wymiar czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym oblicza się:

• mnożąc 8 godzin przez liczbę dni kalendarzowych przypadających w okresie rozliczeniowym, z wyłączeniem niedziel, świąt oraz dni wolnych od pracy wynikających z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy,
• dodając do otrzymanej liczby liczbę godzin odpowiadającą przedłużonemu u danego pracodawcy tygodniowemu wymiarowi czasu pracy (art. 138 § 3 K.p.).

Święta a wymiar czasu pracy

Jak stanowi art. 130 § 2 K.p., każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin. Dni świąteczne będące w Polsce dniami ustawowo wolnymi od pracy określa ustawa o dniach wolnych od pracy (Dz. U. z 2015 r. poz. 90). Na podstawie art. 1 powołanej ustawy dniami wolnymi od pracy są:

• 1 stycznia – Nowy Rok,
• 6 stycznia – Święto Trzech Króli,
• pierwszy dzień Wielkiej Nocy,
• drugi dzień Wielkiej Nocy,
• 1 maja – Święto Państwowe,
• 3 maja – Święto Narodowe Trzeciego Maja,
• pierwszy dzień Zielonych Świątek,
• dzień Bożego Ciała,
• 15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny,
• 1 listopada – Wszystkich Świętych,
• 11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości,
• 25 grudnia – pierwszy dzień Bożego Narodzenia,
• 26 grudnia – drugi dzień Bożego Narodzenia.

Wszystkie z wymienionych świąt, które nie przypadają w niedzielę, obniżają wymiar czasu pracy o 8 godzin. Święta w 2016 r. pokrywające się z niedzielą to: 27 marca – pierwszy dzień Wielkiej Nocy, 1 maja – Święto Państwowe, 15 maja – pierwszy dzień Zielonych Świątek, 25 grudnia – pierwszy dzień Bożego Narodzenia.

Należy zaznaczyć, że w 2016 r. żadne ze świąt nie przypada w sobotę. Zatem pracodawcy, którzy stosują podstawową organizację czasu pracy i dniami wolnymi z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy są u nich soboty, nie muszą wyznaczać w przyszłym roku innych dodatkowych dni wolnych od pracy dla pracowników.

Tabele obok przedstawiają wymiary czasu pracy obowiązujące w 2016 r. w poszczególnych okresach rozliczeniowych, z wyłączeniem pracy w ruchu ciągłym.